Spokojnie, to tylko psychoza

„Psychoza” – słowo to przez lata kojarzyło mi się jednoznacznie z filmem Alfreda Hitchcocka o takim właśnie tytule. Słysząc „psychoza” automatycznie miałam przed oczami scenę morderstwa pod prysznicem. Myślę, że było to fatalne skojarzenie. Dopiero rok temu, kiedy byłam w szpitalu na oddziale terapeutycznym i omawialiśmy objawy psychotyczne, dowiedziałam się, co oznacza ten termin. Tytułem wstępu przybliżę kilka haseł, których znajomość jest pomocna w omawianiu zjawiska psychozy.

Omamy (halucynacje) to wrażenie czuciowe powstające bez związku z rzeczywistymi bodźcami. Wyróżniamy omamy związane z każdym zmysłem. Wymienię przykładowe omamy związane z podstawowymi zmysłami:

·         Omamy wzorkowe – widzimy coś, co nie istnieje, np.: ludzi, anioły, których fizycznie nie ma

·    Omamy słuchowe – słyszymy głosy, mogą one pochodzić z wnętrza np.: głos kogoś, kto steruje zachowaniem człowieka w psychozie i siedzi w jego głowie

·       Omamy węchowe – odczuwamy zapach, który nie istnieje, np.: w manii odczuwałam ciągły smród, co powodowało, że zużywałam ogromne ilości perfum

·         Omamy dotykowe – czujemy dotyk, mimo że nic i nikt nas nie dotyka, np.: że coś nas oblepia

·         Omamy smakowe – spożywany pokarm smakuje inaczej niż zwykle lub w ogóle nie posiada smaku, np.: jedzenie ma smak styropianu

Mogą występować omamy złożone, oddziałujące na kilka zmysłów jednocześnie. Przykładem może być przekonanie, że po ciele idzie (dotyk) wyimaginowany (wzrok) pająk i w dodatku do nas przemawia (słuch)!

Urojenia to fałszywe przekonania, błędne sądy, odporne na dowody wskazujące na ich nieprawdziwość. Wyróżniamy następujące typy urojeń:

·       Urojenia prześladowcze – czuję, że ktoś mnie śledzi, spiskuje przeciwko mnie lub zagraża mi w inny sposób

·      Urojenia ksobne – jestem przedmiotem szczególnego zainteresowania, wszyscy o mnie mówią, patrzą na mnie i myślą szczególnie o mnie

·        Urojenia depresyjne – jestem wszystkiemu winny, jestem wyjątkowo grzeszny, zasługuję na karę, nic dobrego mnie nie czeka, świat jest zły

·      Urojenia wielkościowe – jestem królem, papieżem, innym władcą lub celebrytą, ewentualnie bardzo bogatą i wpływową postacią świata biznesu

Znając te dwa pojęcia, możemy mówić o psychozie. Psychoza jest stanem ostrym, świadczącym o nieprawidłowej pracy organizmu (niekoniecznie o chorobie psychicznej, występuje u ludzi z ostrą niewydolnością kilku układów np.: krwionośnego i oddechowego; majaczenie u osób starszych też ma charakter psychotyczny). W stanie tym człowiek doświadcza przeżyć niemających związku z rzeczywistością. W chorobach psychicznych psychoza występuję najczęściej w schizofrenii, zaburzeniach schizo-afektywnych oraz chorobie dwubiegunowej. Psychozy można doświadczyć również w depresji, ale wtedy z reguły nie jest ona aż tak zaostrzona, np. ogranicza się do urojeń depresyjnych i chory nawet nie przypuszcza, że może to być psychoza.

Przedstawiam te pojęcia nie tylko po to, aby przybliżyć te odmienne stany, ale także po to, aby wyposażyć innych w znajomość tych terminów. Będąc w epizodzie depresyjnym i maniakalnym doświadczałam wielu z tych objawów, ale nie znałam języka, który mógłby je precyzyjnie i szybko opisać.

Warto zwrócić uwagę, że psychoza nie musi automatycznie oznaczać choroby ani zaburzenia psychicznego. Może mieć charakter jednostkowy i nigdy się nie powtórzyć. Może mieć też charakter reaktywny i być skutkiem traumatycznego przeżycia. Bez względu na źródło jej powstania można ją leczyć. Jeśli jest już objawem chorobowym w schizofrenii czy innej dolegliwości psychicznej, można jej zapobiegać i wpływać na jej przebieg tak, aby był jak najłagodniejszy.  Sama psychoza z reguły nie jest niczym przyjemnym, ale – jak wszystko – kiedyś się kończy. Zapraszam Was do podzielenia się swoimi doświadczeniami w tym temacie.