Pigułka wiedzy o lekach

Poprzednio pisałam o moim stosunku do leków i ich zażywania. Dziś czas na trochę ogólnych, przydatnych informacji o głównych grupach leków psychiatrycznych i podstawowych zasadach farmakoterapii. W tekście będę posługiwała się przede wszystkim nazwami substancji czynnych, a nie nazwami handlowymi spotykanymi w aptece. Jedna substancja może występować jako kilka różnych produktów, np. lomatrygina to główny składnik Lamitrinu, Symli i Lamotrixu. Z mojego doświadczenia wynika, że na każdym opakowaniu poza nazwą handlową jest podana nazwa substancji czynnej i to na nią należy zwracać uwagę.

Zanim przejdę do charakterystyki i wymieniania większości znanych mi leków psychiatrycznych, chciałabym zaznaczyć, że są to substancje o długotrwałym działaniu. Ich pozytywne skutki są widoczne zazwyczaj dopiero po 2–4 tygodniach stosowania. Niestety skutki uboczne występują dużo szybciej. Są dwie szkoły wprowadzania leków psychiatrycznych. Pierwsza z nich mówi, że skutki uboczne trzeba przeczekać, a organizm z czasem przystosuje się do leku i będzie można zauważyć jego prawidłowe działanie. Druga (która jest mi bliższa) natychmiast odstawia lek i wprowadza nowy. Postęp w farmakoterapii jest ogromny i na chwilę obecną mamy do wyboru wiele specyfików, które mogą podnieść komfort życia. Kombinacji jest bardzo dużo i dobranie trafionego leczenia czasem może zająć dużo czasu. Bardzo pomaga cierpliwość, chociaż zrozumiałe, że chory chce jak najszybciej poczuć się lepiej. Niestety, nie zawsze jest to możliwe natychmiast.

Wiele leków ma skutki uboczne, ale nie występują one u każdego. Skutki uboczne zażywania alkoholu i tytoniu są doskonale znane od lat, jednak to nie powstrzymuje ludzkości od sięgania po te substancje.

Wyróżniamy cztery grupy substancji leczniczych stosowanych w chorobach psychicznych:

• neuroleptyki, czyli leki przeciwpsychotyczne
• stabilizatory, czyli leki normotymiczne, przeciwpadaczkowe
• antydepresanty
• uspakajające i nasenne, głównie benzodiazepiny

W wielkim skrócie i uproszczeniu scharakteryzuję działanie każdej z tych grup i wymienię po kilka przykładów.

Neuroleptyki to leki, które wpływają przede wszystkim na pracę neuroprzekaźników, głównie dopaminy. Do tej grupy zaliczamy:

• chlorpromazynę,
• haloperidol,
• droperidol,
• pimozyd,
• lewomepromazyna,
• prometazyna,
• tiorydazyna,
• sulpiryd
• arypiprazol,
• amisulpryd,
• klozapina,
• kwetiapina,
• olanzapina,
• risperidon,
• sertindol,
• ziprasidone,
• zolepina.

Leki te wykorzystywane są głownie w leczeniu schizofrenii, choroby afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń schizoafektywnych oraz depresji psychotycznej.

Normotymiki to stabilizatory nastroju, wykorzystywane do leczenia chad, zaburzeń osobowości typu borderline, a początkowo były stosowane w przypadku padaczki. Ich działanie polega na stabilizacji pracy układu nerwowego. Do tej grupy zaliczamy:

• sole litu
• kwas walproinowy i jego pochodne
• karbamazepina
• lomatrygina

Antydepresanty to leki, które przede wszystkim wypływają na neuroprzekaźniki w mózgu: serotoninę, noradrenalinę i dopaminę. Są wykorzystywane w leczeniu depresji, chad, nerwic, różnego rodzaju fobii i bezsenności.

Wyróżniamy tutaj :

• leki pierwszej generacji, głownie trójpierścieniowe i nietypowe (imipramina, amitryptylina, dezypramina, nortryptylina, klomipramina, doksepina, izoniazyd, iproniazyd, nialamid, fenelzyna, tranylcypromina, mianseryna, trazodon, wiloksazyna)
• leki drugiej generacji, głównie czteropierścieniowe, dwupierścieniowe i atypowe (wenlafaksyna, milnacipran, citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, maprotylina, reboksetyna, moklobemid, trimipramina, mirtazapina, tianeptyna).

Leki uspakajające i nasenne to grupa, na którą trzeba wyjątkowo uważać. Większość z nich to benzodiazepiny. Substancje te mają wyjątkowo duży potencjał uzależniający. Ich stosowanie nie powinno trwać dłużej niż 2–4 tygodnie. Podstawowy mechanizm działania to „uśpienie” komórek nerwowych, skutkujące uspokojeniem i sennością. Leki te mają zastosowanie nie tylko w psychiatrii, ale także w premedykacji przed zabiegami chirurgicznymi i w innych dziedzinach medycyny. Najczęściej występujące substancje to:

• triazolam i loprazolam – o krótkim czasie działania
• alprazolam i estazolam – o średnim czasie działania
• diazepam i klonazepam – o długim czasie działania

Farmakoterapię uważam za skuteczną (ale nie jedyną) metodę leczenia, jednak trzeba to robić pod okiem specjalisty. Wszelkie zmiany, ewentualne odstawienie leków należy konsultować z lekarzem. Mam nadzieję, że ten tekst rozjaśnił Wam trochę temat farmakoterapii psychiatrycznej.