Poprzednio pisałam o moim stosunku do leków i ich zażywania. Dziś czas na trochę ogólnych,
przydatnych informacji o głównych grupach leków psychiatrycznych i
podstawowych zasadach farmakoterapii. W tekście będę
posługiwała się przede wszystkim nazwami substancji czynnych, a
nie nazwami handlowymi spotykanymi w aptece. Jedna substancja może
występować jako kilka różnych produktów, np. lomatrygina to
główny składnik Lamitrinu, Symli i Lamotrixu. Z mojego
doświadczenia wynika, że na każdym opakowaniu poza nazwą handlową
jest podana nazwa substancji czynnej i to na nią należy zwracać
uwagę.
Zanim
przejdę do charakterystyki i wymieniania większości znanych mi
leków psychiatrycznych, chciałabym zaznaczyć, że są to
substancje o długotrwałym działaniu. Ich pozytywne skutki są
widoczne zazwyczaj dopiero po 2–4 tygodniach stosowania. Niestety
skutki uboczne występują dużo szybciej. Są dwie szkoły
wprowadzania leków psychiatrycznych. Pierwsza z nich mówi, że
skutki uboczne trzeba przeczekać, a organizm z czasem przystosuje
się do leku i będzie można zauważyć jego prawidłowe działanie.
Druga (która jest mi bliższa) natychmiast odstawia lek i wprowadza
nowy. Postęp w farmakoterapii jest ogromny i na chwilę obecną mamy
do wyboru wiele specyfików, które mogą podnieść komfort życia.
Kombinacji jest bardzo dużo i dobranie trafionego leczenia czasem
może zająć dużo czasu. Bardzo pomaga cierpliwość, chociaż
zrozumiałe, że chory chce jak najszybciej poczuć się lepiej.
Niestety, nie zawsze jest to możliwe natychmiast.
Wiele
leków ma skutki uboczne, ale nie występują one u każdego. Skutki
uboczne zażywania alkoholu i tytoniu są doskonale znane od lat,
jednak to nie powstrzymuje ludzkości od sięgania po te substancje.
Wyróżniamy
cztery grupy substancji leczniczych stosowanych w chorobach
psychicznych:
- neuroleptyki, czyli leki przeciwpsychotyczne
- stabilizatory, czyli leki normotymiczne, przeciwpadaczkowe
- antydepresanty
- uspakajające i nasenne, głównie benzodiazepiny
W
wielkim skrócie i uproszczeniu scharakteryzuję działanie każdej z
tych grup i wymienię po kilka przykładów.
Neuroleptyki
to leki, które wpływają przede wszystkim na pracę
neuroprzekaźników, głównie dopaminy. Do tej grupy zaliczamy:
- chlorpromazynę,
- haloperidol,
- droperidol,
- pimozyd,
- lewomepromazyna,
- prometazyna,
- tiorydazyna,
- sulpiryd
- arypiprazol,
- amisulpryd,
- klozapina,
- kwetiapina,
- olanzapina,
- risperidon,
- sertindol,
- ziprasidone,
- zolepina.
Leki te
wykorzystywane są głownie w leczeniu schizofrenii, choroby
afektywnej dwubiegunowej, zaburzeń schizoafektywnych oraz depresji
psychotycznej.
Normotymiki
to stabilizatory nastroju, wykorzystywane do leczenia chad,
zaburzeń osobowości typu borderline,
a początkowo były stosowane w przypadku padaczki. Ich działanie
polega na stabilizacji pracy układu nerwowego. Do tej grupy
zaliczamy:
- sole litu
- kwas walproinowy i jego pochodne
- karbamazepina
- lomatrygina
Antydepresanty
to
leki, które przede wszystkim wypływają na neuroprzekaźniki w
mózgu: serotoninę, noradrenalinę i dopaminę. Są wykorzystywane w
leczeniu depresji, chad,
nerwic, różnego rodzaju fobii i bezsenności.
Wyróżniamy
tutaj :
- leki pierwszej generacji, głownie trójpierścieniowe i nietypowe (imipramina, amitryptylina, dezypramina, nortryptylina, klomipramina, doksepina, izoniazyd, iproniazyd, nialamid, fenelzyna, tranylcypromina, mianseryna, trazodon, wiloksazyna)
- leki drugiej generacji, głównie czteropierścieniowe, dwupierścieniowe i atypowe (wenlafaksyna, milnacipran, citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina, maprotylina, reboksetyna, moklobemid, trimipramina, mirtazapina, tianeptyna).
Leki
uspakajające i nasenne to
grupa, na którą trzeba wyjątkowo uważać. Większość z nich to
benzodiazepiny. Substancje te mają wyjątkowo duży potencjał
uzależniający. Ich stosowanie nie powinno trwać dłużej niż 2–4
tygodnie. Podstawowy mechanizm działania to „uśpienie” komórek
nerwowych, skutkujące uspokojeniem i sennością. Leki te mają
zastosowanie nie tylko w psychiatrii, ale także w premedykacji
przed zabiegami chirurgicznymi i w innych dziedzinach medycyny.
Najczęściej występujące substancje to:
- triazolam i loprazolam – o krótkim czasie działania
- alprazolam i estazolam – o średnim czasie działania
- diazepam i klonazepam – o długim czasie działania
Farmakoterapię
uważam za skuteczną (ale nie jedyną) metodę leczenia, jednak
trzeba to robić pod okiem specjalisty. Wszelkie zmiany, ewentualne
odstawienie leków należy konsultować z lekarzem. Mam nadzieję, że
ten tekst rozjaśnił Wam trochę temat farmakoterapii
psychiatrycznej.